Op 25 mei 2021 begon in de Kostverlorenpolder bij Nieuwe Niedorp de berging van een vliegtuig uit de Tweede Wereldoorlog. Al twee jaar daarvoor werd de gemeente Hollands Kroon betrokken bij het Nationaal Programma berging vliegtuigwrakken. Het vermoeden bestond dat de stoffelijke resten van vijf vermiste bemanningsleden nog diep in de grond begraven zouden liggen. Het werd een project dat grote indruk maakte op alle betrokkenen.
Start van het project
Ingrid Sijtzel ging namens de gemeente als projectleider, samen met Jan de Vries, aan het werk. In 2019 kwamen de eerste contacten met het Rijk en Defensie. De berging van een wrak is een enorm nauwgezet maar ook gevoelige klus, zeker omdat er nog stoffelijke resten naar boven konden komen.
Ingrid Sijtzel: “We hebben in het begin veel gesprekken gevoerd. Bijvoorbeeld met de eigenaren van het land. Die waren in het begin afwachtend. Hun bedrijf, ze werken met paarden, mocht niet in gevaar komen. Gelukkig zijn we daar goed uitgekomen. Ik weet nog dat we daarna de eerste detectie deden. We zagen al dat het vliegtuig waarschijnlijk dicht bij de boerderij lag. Een proefboring gaf toen de eerste duidelijke aanwijzingen dat we op de goede weg waren. Toen dachten we, ja, nu gaat het door.”
Uitgraven
Jan de Vries, was halverwege 2019 als projectleider aangesloten. “In het voorjaar van 2021 zijn we begonnen met het aanleggen van de stalen damwand kuip om de bergingsplek heen. De start van de berging was een spannend moment, vinden we de vijf helden? De grond werd uitgegraven in lagen van 10 cm en afgevoerd naar de verwerkingslocatie 500 meter verder. Tijdens het uitgraven werd het steeds spannender. Er kwam een tip van één van de propellers boven op ongeveer twee meter diepte, dan wordt je toch wel zenuwachtig.”
Bemanning
Het vliegtuig, een Vickers Wellington, stortte neer in de nacht van 22 op 23 juni 1941. Ze hadden een bombardement op Bremen uitgevoerd en waren op de weg terug naar Engeland toen ze door een Duitse nachtjager werden aangevallen. De piloot wist nog met zijn parachute te ontsnappen maar de rest van de bemanning stortte met het vliegtuig in de klei van de polder. De geschiedenis maakte indruk op burgemeester Rian van Dam, die vanaf het begin bij het project betrokken is geweest:
Burgemeester Rian van Dam: “Wat ik mij onvoldoende gerealiseerd heb is dat in Tsjechië en Slowakije dit deel van de geschiedenis weinig aandacht heeft gehad. Omdat deze landen na de oorlog uiteindelijk onder Sovjetbestuur kwamen, was er geen waardering voor de inzet van deze mensen. Het was voor de ambassadeur van Tsjechië en zeker de nabestaanden dan ook echt ontroerend om te horen dat al die jaren in Niedorp zoveel liefde en aandacht is gegeven aan deze mensen en deze crash site. Dat heeft diepe indruk op mij gemaakt. Ook dat stukje geschiedenis is goed om te blijven herhalen. En met de verschrikkingen van de oorlog in Oekraïne komt ook de dreiging van oorlog en het belang van vrede dichter bij ons.”
Stoffelijke resten
Op 17 juni 2021 was de berging in Niedorp bijna klaar. De laatste grond van de bergingslocatie werd gezeefd in de speciale installatie die even verderop was opgebouwd. Naast heel veel onderdelen van het vliegtuig waren er ook stoffelijke resten gevonden. Verder onderzoek moest uitwijzen of het om resten van alle bemanningsleden ging. Op 12 januari 2022 kwam de gemeente Hollands Kroon met het nieuws dat de berging, die voorgaande zomer, succesvol was en dat inderdaad van alle bemanningsleden sporen waren teruggevonden.
Ingrid Sijtzel: “Het is echt feilloos, zo mooi gegaan. Ik weet nog dat we voor het eerst bij de boerderij stonden en dachten ‘nou hier moet het dan zijn’. Als die kuil opengaat en de eerste stukken komen naar boven. En je ziet al dat materieel…toen dacht ik wel dat hebben we toch maar mooi bereikt. We zijn er heel dankbaar voor.”
Jan de Vries: “Toen we te horen kregen dat er stoffelijke resten waren gevonden, doet dat wel wat met je. De resten zijn toen voor onderzoek naar het Berging en Identificatie Dienst Koninklijke Landmacht (BIDKL) gebracht. Uit dit onderzoek bleek dat er inderdaad vijf bemanningsleden waren gevonden. Dit was een prachtig en emotioneel moment voor iedereen die aan deze berging hadden gewerkt.”
Begrafenis
Op 23 juni 2022, precies 81 jaar nadat het vliegtuig neerstortte bij Nieuwe Niedorp, werden de resten van de bemanningsleden herbegraven op de militaire begraafplaats in Bergen op Zoom. Jan de Vries was erbij, net als zijn collega Ingrid Sijtzel en burgemeester Rian van Dam.
Jan de Vries: “We zijn erg blij dat we deze vijf helden hebben kunnen teruggeven aan de nabestaanden. Een zeer indrukwekkend moment tijdens het herbegraven was toen twee jagers overvlogen. Een van de toestellen kwam nog een keer overvliegen toen militairen de kist in de aarde lieten zakken. Dat bezorgde mij kippenvel, wat een prachtig moment.”
Ingrid Sijtzel: “Ze liggen nu op een mooie plek, een plek die ze verdienen. Het was een lang traject maar het is absoluut de moeite waard geweest. De begrafenis was al een soort afsluiting. Maar pas na 4 mei is het echt helemaal af natuurlijk. Want dan wordt het monument onthuld langs de Kanaalweg in Nieuwe Niedorp.”
Burgemeester Rian van Dam: “Het was allemaal Indrukwekkend en als ik er nu weer op terugkijk is het een zeer markante periode. Ik hoop dat de locatie waar nu het monument ook komt, een plek wordt waar we ons realiseren dat oorlog geen oplossing is, voor geen enkel vraagstuk, maar enkel verdriet en verlies met zich meebrengt. Dat we onze democratie moeten koesteren, ook al is die verre van perfect.”
Onthulling monument 4 mei 14.00 uur
De onthulling van het monument in Nieuwe Niedorp is op donderdag 4 mei, vanaf 14.00 uur aan de Kanaalweg nabij nummer 5.
Bron: Gemeente Hollands Kroon
Foto via hollandskroon.nl
