Het toen van nu: Gemaal Leemans

In het hart van de Wieringermeer staat een bijzonder gebouw: gemaal Leemans. Dit gemaal heeft een rijke geschiedenis en is erg belangrijk voor het beheer van het water in onze polder. We kijken terug naar de geschiedenis van dit gebouw en ontdekken hoe het de Wieringermeer heeft gevormd tot wat het nu is.

Het begin van een nieuwe polder

Na de grote overstroming van 1916 besloot de Nederlandse regering de Zuiderzee te bedwingen en land te winnen. Dit leidde tot de bouw van de Amsteldiepdijk, de Afsluitdijk en de drooglegging van de Wieringermeer, die in 1930 officieel droogviel. Voor deze drooglegging was goed waterbeheer nodig, en zo ontstond de behoefte aan sterke gemalen.

De bouw van Gemaal Leemans

In 1930 begint de bouw van Gemaal Leemans, genoemd naar ingenieur W.C. Leemans, een belangrijke man in de waterbouwkunde.

Het doel van het gemaal is om het teveel aan water uit de polder te pompen. Inmiddels is het één van de iconen van de Zuiderzeewerken. De bouw is een technisch hoogstandje en het resultaat is een indrukwekkend gebouw dat nog steeds staat.

Technische vernieuwingen

Gemaal Leemans is bij de opening in 1930 een van de modernste gemalen van Nederland. Het was uitgerust met krachtige dieselmotoren en grote pompen, waarmee veel water werd verplaatst. Dit was nodig om de polder droog te houden en te beschermen tegen overstromingen. In de loop van de jaren zijn vele vernieuwingen doorgevoerd, zoals de overstap naar elektrische aandrijving.

Herbouw na de Tweede Wereldoorlog

De geschiedenis van Gemaal Leemans kent ook donkere dagen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is de Wieringermeer door de Duitse bezetter onder water gezet. Na de bevrijding in 1945 begint de zware taak om de polder opnieuw droog te maken. Gemaal Leemans speelt dan een belangrijke rol in dit proces en is weer volledig in gebruik in 1949.

Gemaal Leemans vandaag

Vandaag de dag is Gemaal Leemans nog steeds belangrijk voor het waterbeheer in de Wieringermeer. Het gemaal, nu van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, is uitgerust met moderne technologie om de waterstand goed te regelen. Dit beschermt de polder tegen overstromingen en zorgt voor een stabiel waterpeil, wat erg belangrijk is voor de landbouw en leefbaarheid in het gebied.

Gemaal Leemans staat symbool voor de vindingrijkheid en het doorzettingsvermogen van de mensen van de Wieringermeer. Het is een blijvende herinnering aan de voortdurende strijd tegen het water en een eerbetoon aan de ingenieurs en arbeiders die dit mogelijk hebben gemaakt.

Activiteiten

Gemaal Leemans is opgenomen in fiets- en wandelroutes:

• https://www.nederlandfietsland.nl/fietsroute/lf-zuiderzeeroute-medemblik-workum/
• https://www.wandelnet.nl/wandelroute/355/Zuiderzeepad-etappe-26

Tijdens Open Monumentendag 2024 op 14 en 15 september is er een theatrale rondleiding in gemaal Leemans, ‘Het Geheim van Leemans’. Een unieke kans om op bijzondere wijze het gebouw van binnen te beleven.

Kijk voor meer informatie en aanmelden op https://www.hollandskroon.nl/evenementenkalender/het-geheim-van-leemans/

Gemaal Leemans is onderdeel van de Zuiderzeewerken. Ontdek hier meer over op https://www.hollandskroon.nl/zuiderzeewerken/.

Meer geschiedenis

Wilt u meer weten over de geschiedenis van gemaal Leemans? De eigenaar van het gebouw, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK), heeft een uitgebreider artikel geschreven. Dat leest u hier: https://www.hhnk.nl/gemaal-leemans-wieringermeer

Bronnen:

• Historisch Genootschap Wieringermeer. “Gemaal Leemans.”
• Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. “Gemaal Leemans Wieringermeer.”